Tìm hiểu chung về bệnh lý suy giãn tĩnh mạch chi dưới

Suy tĩnh mạch mạn tính chi dưới đang có xu hướng ngày càng tăng cao, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, sinh hoạt của người bệnh. Bệnh lý có thể hình thành do lối sống hàng ngày, do công việc phải đứng hoặc ngồi lâu.

Ước tính tỉ lệ mắc suy giãn tĩnh mạch ở Việt Nam chiếm khoảng 9 – 30% người trưởng thành.

Chẩn đoán suy giãn tĩnh mạch chi dưới

1. Triệu chứng lâm sàng

Người mắc suy giãn tĩnh mạch có các triệu chứng như:

- Tức bắp chân, nặng chân khi đứng hoặc ngồi lâu cần phân biệt với đau chân do bệnh lý của động mạch.

- Biểu hiện đau mỏi, sưng bắp chân.

- Ngứa chân.

- Chuột rút vào đêm.

- Sưng phù, đau mỏi vùng mắt cá chân.

- Chân bồn chồn, dị cảm không yên.

- Giãn tĩnh mạch nổi lên dạng mạng nhện, hoặc giãn tĩnh mạch nông ngoằn ngoèo, loạn dưỡng da chân.  

Tổng hợp triệu chứng suy giãn tĩnh mạch chân 

2. Chẩn đoán qua kết quả siêu âm

- Siêu âm đánh giá hệ thống tĩnh mạch nông và sâu, khảo sát các vùng tĩnh mạch đùi, tĩnh mạch khoeo để phát hiện trào ngược mạch máu và tắc nghẽn mạch máu.

- Siêu âm cần chú ý đến các yếu tố như: hình ảnh tĩnh mạch, mức độ chèn ép tĩnh mạch, xem xét tốc độ dòng chảy tĩnh mạch, thời gian và mức độ trào ngược mạch máu.

- Tư thế siêu âm đứng hoặc ứng dụng nghiệm pháp Valsalva để đánh giá tĩnh mạch đùi và tĩnh mạch hiển.

- Chú ý thời gian trào ngược ở đùi và khoeo được đánh giá bất thường là lớn hơn 1 giây, hoặc hơn 0,5 giây đối với vùng tĩnh mạch hiển bé, tĩnh mạch hiển lớn, tĩnh mạch chày và đùi.

- Phát hiện dòng chảy ngược tĩnh mạch nông dài hơn 0,5 giây, đường kính lớn từ 3.5mm trở lên.

Hình ảnh siêu âm suy giãn tĩnh mạch chân 

3. Một số biện pháp chẩn đoán suy giãn tĩnh mạch sớm

Một số biện pháp chẩn đoán lâm sàng nên áp dụng như:

- Đo thể tích (Plethysmography).

- Đo áp lực Tĩnh mạch sâu chi dưới.

- Chụp X.quang Tĩnh mạch chi dưới.

- Chụp siêu âm Doppler kép.

- Nghiệm pháp đánh giá chức năng van tĩnh mạch như: nghiệm pháp Schwartz, nghiệm pháp Trendelenburg.

- Nghiệm pháp đánh giá chức năng van tĩnh mạch xiên: nghiệm pháp Garo từng nấc, nghiệm pháp Pratt.

- Nghiệm pháp Perthes đánh giá chức năng van tĩnh mạch sâu.

Chẩn đoán cần phân biệt: Tắc tĩnh mạch sâu, bệnh viêm tắc nội mạc động mạch,  thông động tĩnh mạch.

4. Chẩn đoán nguyên nhân điều trị suy giãn tĩnh mạch chân

Chẩn đoán nguyên nhân giúp điều trị suy giãn tĩnh mạch chân chuẩn xác hơn:

- Do tuổi tác (thường gặp ở người cao tuổi).

- Do tư thế sinh hoạt hoặc làm việc phải đứng hoặc ngồi lâu một chỗ khiến máu dồn xuống chân lâu ngày sẽ dẫn đến thương tổn van tĩnh mạch.

- Do béo phì, thừa cân, chế độ ăn uống ít chất xơ, ít vitamin.

5. Phân loại các cấp độ của suy giãn tĩnh mạch

Căn cứ vào bảng phân độ CEAP để phân loại bệnh như sau:

- Cấp độ 0 (C0): Chưa phát hiện thấy giãn tĩnh mạch.

- Cấp độ 1 (C1): Có biểu hiện giãn mao mạch hoặc giãn tĩnh mạch dạng lưới.

- Cấp độ 2 (C2): Bị giãn tĩnh mạch.

- Cấp độ 3 (C3): Phù chân.

- Cấp độ 4 (C4): Có dấu hiệu loạn dưỡng chân, bị chàm da, rối loạn sắc tố da.

- Cấp độ 5 (C5): Tổn thương chân, lở loét.

- Cấp độ 6 (C6): Chân có dấu hiệu loạn dưỡng như độ 4, kèm theo các vết loét, hoại tử, nhiễm trùng.

Khi chẩn đoán cần phân biệt suy giãn tĩnh mạch tiên phát và thứ phát để có biện pháp điều trị đúng.

6 cấp độ bệnh suy giãn tĩnh mạch 

Phác đồ điều trị suy giãn tĩnh mạch chi dưới theo Tây y

1.  Điều trị nội khoa

Ứng dụng các loại thuốc hỗ trợ tĩnh mạch như: Hesperidin (Daflon, hesmin, savidimin), Diosmin, Rutosides (Troxerutin) cho những bệnh nhân có dấu hiệu phù và đau do suy giãn tĩnh mạch. Có thể dùng Pentoxifylline kết hợp với sử dụng băng ép để làm tăng hiệu quả lành vết loét.

2. Điều trị bằng băng ép

Áp dụng biện pháp này để ngăn chặn các triệu chứng của suy giãn tĩnh mạch nông. Trường hợp bệnh nhân có dấu hiệu trào ngược nên xem xét kĩ lưỡng.

Khuyến cáo của bác sĩ chuyên khoa không nên coi điều trị bằng băng ép là biện pháp bắt buộc. Sau khi điều trị can thiệp, có thể dùng băng ép trong thời gian hậu phẫu.

Suy giãn tĩnh mạch được xem là bệnh lý mạn tính nên được khuyến cáo sử dụng vớ áp lực sau khi điều trị dứt điểm bệnh để ngăn ngừa tái phát.

3. Điều trị can thiệp

Điều trị can thiệp bằng nội tĩnh mạch (bao gồm Laser, sóng cao tần). Phương pháp này chống chỉ định khi không sờ thấy các mạch ở bàn chân, bệnh nhân có biểu hiện bất động, tình hình sức khỏe kém, mắc huyết khối tĩnh mạch sâu, có thai hoặc tĩnh mạch hiển có dấu hiệu xoắn vặn không đưa thiết bị vào trong nội tĩnh mạch được.

Áp dụng phẫu thuật hở cho người mắc suy giãn tĩnh mạch điều trị nội mạch không hiệu quả. Bác sĩ chuyên khoa sẽ đánh giá chỉ định can thiệp, thực hiện lập bản đồ tĩnh mạch, đánh dấu vị trí thích hợp để chọc tĩnh mạch.

Quy trình điều trị can thiệp được thực hiện như sau:

- Trong tư thế nằm ngửa, bác sĩ sẽ thực hiện truyền Paracetamol 1g vào tĩnh mạch.

- Thực hiện sát trùng 2 chân bằng Betadin, đặc biệt sát trùng kỹ vùng bẹn.

- Vô trùng drap.

- Thực hiện chọc tĩnh mạch theo phương pháp Seldinger.

- Tiếp tục luồn catheter vào tĩnh mạch hiển, khoảng cách 1,5-2 cm.

- Bác sĩ tiến hành gây tê quanh tĩnh mạch bằng phương pháp bơm phồng.

- Điều trị bằng Laser hoặc RF để tiến hành hủy thân tĩnh mạch hiển.

- Thực hiện phối hợp kĩ thuật tiểu phẫu để loại bỏ tĩnh mạch nông bằng phương pháp Muller.

Điều trị suy giãn tĩnh mạch bằng tia laser

Biến chứng gặp phải khi điều trị suy giãn tĩnh mạch chi dưới

- Biểu hiện sốc phản vệ/ phản ứng dị ứng: Rất ít khi xảy ra. Cách xử lí nhanh chóng, kịp thời để bảo toàn tính mạng.

 - Dấu hiệu đau: Có thể đau nhẹ đến trung bình. Xử lí bằng thuốc giảm đau.

- Biểu hiện sưng trong vài ngày hoặc vài tuần. Xử lí bằng thuốc giảm đau, kháng viêm.

- Phỏng da: Trường hợp hiếm gặp.

- Huyết khối tĩnh mạch sâu: Hiếm gặp, có thể dẫn đến biến chứng thuyên tắc động mạch phổi dẫn đến đột tử.

- Thay đổi sắc tố da, xử lý thông thường.

- Nổi tĩnh mạch to hơn.

- Tổn thương dây thần kinh với biểu hiện đau, tê, mất cảm giác ở chân.

Biện pháp phục hồi và điều trị

Bác sĩ chuyên khoa khuyên người bệnh nên chú ý phòng ngừa tái phát sau khi điều trị bằng các biện pháp:

- Tiếp tục sử dụng vớ tĩnh mạch.

- Tập các bài tập nâng cao chân để máu huyết được lưu thông.

- Không áp dụng các phương pháp xoa bóp hay vận động mạnh nếu thăm khám vẫn còn cục máu đông trong thành mạch.

- Trường hợp đã hết viêm trong mạch máu, có thể thực hiện massage chân nhẹ nhàng, tập các bài tập vận động khớp gối, khớp háng và cử động cổ chân để máu huyết được lưu thông.

- Không đứng hoặc ngồi lâu trong 1 tư thế.

- Ngủ gác cao chân.

- Tăng cường ăn nhiều rau xanh, hoa quả giàu vitamin, chất xơ…

- Hạn chế ăn thực phẩm nhiều chất béo hoặc nhiều đường.

- Kiểm soát cân nặng, tránh béo phì, thừa cân.

- Trường hợp điều trị vẫn còn vết loét hoặc vẫn thấy ứ trệ thành mạch cần phải sử dụng thuốc tăng trương lực, thuốc chống đông máu dài hạn.

Trên đây là phác đồ điều trị suy giãn tĩnh mạch chi dưới được chuyên gia mạch máu tư vấn. Người bệnh nên tới cơ sở uy tín để thăm khám và điều trị đúng cách, tránh để lâu dài bệnh càng thêm nặng.