Chăm sóc vết thương hoại tử như thế nào để ngăn chặn nhiễm trùng

Phân loại vết thương hoại tử

Vết thương hoại tử được chia làm nhiều loại, trong đó phổ biến nhất là hoại tử khô và hoại tử ướt. Vết thương hoại tử khô thường hiếm gặp hơn hoại tử ướt. Nguyên nhân là do lưu thông máu bị gián đoạn đến một số bộ phận của cơ thể, thường gặp nhất là đầu ngón tay, ngón chân. Thiếu máu khiến các chi dần đen lại, da khô, thậm chí còn bong ra. Đối tượng có nguy cơ cao bị hoại tử khô bao gồm: người bệnh bị tiểu đường, người mắc bệnh tự miễn, động mạch ngoại biên… đều khiến mạch máu không khỏe mạnh, dẫn đến bệnh.

Hoại tử khô khác với hoại tử ướt là bởi các đầu chi đen lại, không có biểu hiện lở loét, chảy máu, mủ, dịch nước hoặc lẫn máu như hoại tử ướt. Vết thương hoại tử đa phần là hoại tử ướt, thường gặp ở bệnh nhân mắc tắc nghẽn mạch máu, bệnh đái tháo đường, do nhiễm trùng vết thương hở…. Vết thương có biểu hiện nhiễm trùng thường có các dấu hiệu:

- Cảm giác sưng đau tăng dần.

- Vết thương nóng, sưng đỏ.

- Vùng da xung quanh vết thương phù nề, mùi hôi tanh, có máu mủ, chảy dịch vàng, xanh.

Chăm sóc vết thương hoại tử đúng cách là phương pháp giúp ngăn chặn nhiễm trùng lan rộng, hỗ trợ các mô tế bào được phục hồi.

Bàn chân hoại tử ướt do biến chứng bệnh tiểu đường 

Hướng dẫn chăm sóc vết thương hoại tử

1. Xử lý vết thương bị hoại tử, nhiễm trùng

Vết thương bị hoại tử nhiễm trùng cần phải thực hiện quy trình dưới đây:

- Loại bỏ mô tế bào bị hoại tử: Các ổ dịch màu trắng, xanh, mùi hôi thường là do vi khuẩn tích tụ bên trong. Bác sĩ sẽ thực hiện chích rạch vết thương để nặn hết máu, mủ tích tụ, loại bỏ mô tế bào chết.

- Rửa và sát khuẩn vết thương hoại tử: Đây là bước quan trọng trong chăm sóc vết thương hoại tử. Bác sĩ sẽ tiến hành sát khuẩn vết thương, rửa sạch bề mặt tế bào hoại tử bằng các dung dịch như: nước muối sinh lý, cồn I - ốt….

- Băng bó vết thương hoại tử: Tùy thuộc vào vết thương mà bác sĩ chuyên khoa sẽ tư vấn có nên băng bó vết thương hay không. Việc băng bó cũng cần chú ý không nên băng bó quá chặt để vết thương không bị cọ sát.

Quy trình nặn mủ, sát khuẩn, băng bó cần phải thực hiện mỗi ngày 1 lần cho đến khi vết thương lành lặn.

2. Lưu ý khi dùng thuốc kháng sinh

Dùng thuốc kháng sinh là phương pháp an toàn ngăn chặn lan rộng nhiễm trùng. Chăm sóc vết thương hoại tử nhẹ cần kết hợp dùng kháng sinh đường uống, nếu nhiễm trùng nặng còn phải kết hợp dùng kháng sinh đường tiêm. Lựa chọn loại thuốc kháng sinh và liều lượng uống như thế nào phải tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

3. Phối hợp điều trị bệnh lý nền

Tùy thuộc vào bệnh lý nền mà bác sĩ chuyên khoa cần kết hợp chăm sóc vết thương hoại tử và sử dụng thuốc điều trị, cụ thể như sau:

- Người mắc bệnh tiểu đường: Cần kiểm soát đường huyết bằng chế độ ăn uống kết hợp với dùng thuốc. Các vết loét của bệnh nhân tiểu đường thường rất khó lành. Vì vậy bắt buộc phải kiểm tra kĩ các bàn chân, bàn tay, kẽ ngón tay chân để phát hiện vết loét nhỏ trước khi chúng tiến triển thành hoại tử.

- Người phải nằm lâu ngày gây loét da: Cần chú ý thay đổi tư thế thường xuyên, thay đổi loại đệm phù hợp để ngăn chặn tỳ da, loét da.

- Với bệnh nhân bị tắc, hẹp mạch máu: Cần điều trị bằng thuốc chống đông máu, thảo dược tăng cường lưu thông máu, hoặc phẫu thuật tái lưu thông máu để máu huyết điều hòa đến các cơ quan.

- Người mắc suy dinh dưỡng nặng: Cần chú ý tăng cường các thực phẩm hỗ trợ hệ miễn dịch để vết thương nhanh lành.  

Gợi ý chế độ ăn uống và sinh hoạt cho người mắc vết thương hoại tử

1. Chế độ ăn uống lành mạnh chăm sóc vết thương hoại tử

Người bệnh nên chú ý ăn uống, bổ sung các loại thực phẩm giúp các mô tế bào sớm được phục hồi như:

- Nhóm thực phẩm giàu protein (bông cải xanh, yến mạch, phô mai, cá ngừ…): Giúp tăng sản xuất đông máu, tăng mô sinh tế bào, tái tạo mạch mới, tái tạo vết thương, giảm các triệu chứng phù nề, đau, sưng.

- Nhóm thực phẩm giàu Albumin (ức gà, trứng, các loại hạt, đậu…): Giảm phù nề, tăng cường chuyển hóa từ mao mạch sang tế bào.

- Thực phẩm giàu chất béo tốt (bơ, socola, dừa, dứa, dầu oliu, các loại ngũ cốc): Giúp tái tạo mô tế bào, giảm sưng.

- Thực phẩm giàu vitamin K, A, C, B1, B12 (bông cải xanh, lúa mạch, yến mạch…): Giúp giảm sưng mô, tăng cường chuyển hóa tế bào, tăng sản sinh máu.

- Thực phẩm giàu Sắt, Kẽm (đậu, bí ngô, bông cải xanh, socola…): Giúp giảm nguy cơ thiếu máu cục bộ.

Người mắc hoại tử không nên ăn các thực phẩm làm gia tăng mức độ lở loét, mưng mủ như: hải sản, da gà, bò, thịt chó, cơm nếp, xôi… Thay vào đó, các nhóm thực phẩm từ rau xanh, hoa quả, đặc biệt là các thực phẩm giàu vitamin C giúp tăng cường miễn dịch và hỗ trợ sản sinh collagen giúp mau liền sẹo.

Nhóm thực phẩm hỗ trợ tăng sản xuất mô tế bào 

2. Một số việc không nên làm khi chăm sóc vết thương hoại tử

- Không nên rắc thuốc hoặc đắp các loại lá lên bề mặt vết thương vì có thể làm tăng mức độ nhiễm trùng.

- Không ngâm vết thương vào các loại dung dịch hoặc nước lá dân gian.

- Không rửa vết thương quá nhiều lần bằng dung dịch sát khuẩn vì thuốc sát khuẩn còn có thể tiêu diệt các loại vi khuẩn lành tính khiến vết thương lâu lành hơn.

Chăm sóc vết thương hoại tử đúng cách là điều cần thiết. Tuy nhiên, vết thương có mau lành hay không còn tùy thuộc vào việc điều trị bệnh mạn tính (bệnh mạch máu ngoại vi, tiểu đường, viêm mạch máu, huyết khối động/ tĩnh mạch, cơ địa, ung thư…), tuổi tác, cơ địa….