Viêm mao mạch dị ứng Schonlein - Henoch thường gặp ở nhóm tuổi nào?

Yếu tố dịch tễ học của bệnh viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch

Viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch thường gặp nhất ở trẻ 5 tuổi. Độ tuổi mắc bệnh cao nhất (chiếm 75 – 90%) là trong lứa tuổi từ 2 – 11 tuổi. Trong đó, tỉ lệ bé trai mắc bệnh gấp 2 lần bé gái.

Ước tính cứ khoảng 100.000 dân thì có 14 người mắc viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch. Bệnh có xu hướng bùng phát vào mùa Xuân và mùa Thu.

Đặc điểm sinh lý bệnh viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch

Viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch thường có biểu hiện khởi phát sau đợt viêm đường hô hấp trên (chiếm khoảng 60 – 75%). Người bệnh có dấu hiệu viêm mạch máu nhỏ được kích hoạt khi hệ miễn dịch phản ứng thái quá dẫn đến lắng đọng IgA gây nên các triệu chứng:

- Làm hình thành các nốt xuất huyết và sẩn xuất huyết.

- Gây xuất huyết tiêu hóa khi có biểu hiện lắng đọng IgA trong thành mạch máu nhỏ của bộ phận thành ruột.

- Viêm cầu thận dạng hình trăng lưỡi liềm khi có phức hợp miễn dịch IgA lắng đọng trong thành mạch máu nhỏ ở đáy cầu thận.

Viêm mao mạch dị ứng chủ yếu gặp ở độ tuổi từ 3 - 10 tuổi 

Yếu tố nguy cơ dẫn đến viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch

Nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch hiện chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, bệnh có thể khởi phát do một số yếu tố kích hoạt như:

- Do nhiễm trùng, nhiễm virus như: Bartonella henselae, Adenovirus, Campylobacter enteritis, Coxsachie Virus, Streptococcus nhóm A, Epstein-Barr Virus, Hemophilus parainfluenza, Virus Viêm Gan A, virus viêm gan B, Helicobacter Pylori, Mycoplasma, Parvovirus B19, Virus thủy đậu Zoster, Tụ cầu vàng kháng methicillin (MRSA)…..

- Do vắc xin tiêm phòng như: Sởi, dịch tả, thương hàn, sốt vàng da…. 

- Do tác động của môi trường như nhiễm lạnh đột ngột.

- Do phản ứng của cơ thể sau khi dùng thuốc hoặc ăn thực phẩm lạ.

- Do côn trùng đốt…..

Triệu chứng nhận biết viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch

1. Xuất huyết dưới da

Đây là triệu chứng điển hình nhất của viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch. Ban xuất huyết thường mọc nhiều ở chân, tay, mông, đường thắt lưng, ít khi ở thân mình. Ban xuất huyết gặp ở 100% trường hợp.

Ban xuất huyết có dạng mẩn đỏ, đè kính không mất đi, không gây ngứa, có thể tổn thương thành hoại tử. Vết xuất huyết có thể chuyển từ màu đỏ sang màu tím, rỉ sét. Đặc điểm vết xuất huyết có dạng tổn thương hình bia, lâu ngày có thể chuyển sang dạng mề đay, mẩn đỏ, sẩn đỏ.

Xuất huyết tiến triển thành hoại tử

2. Xuất huyết ở hệ tiêu hóa

Ước tính khoảng 65% trường hợp viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch phải đối mặt với dấu hiệu đau bụng. Cơn đau có thể dữ dội, đau nhiều ở thượng vị, quanh rốn. Ngoài ra, bệnh còn gây xuất huyết tiêu hóa, làm đi ngoài ra máu hoặc đi ngoài phân đen. Khoảng 30% trường hợp bệnh nhân còn phải đối mặt với biểu hiện nôn ra máu.

3. Tổn thương khớp

Thương tổn khớp chiếm khoảng 70% các trường hợp. Tình trạng viêm khớp thường thoáng qua hoặc kéo dài trong 1 vài ngày, không gây biến dạng vĩnh viễn. Biểu hiện đau khớp thường gặp ở đầu gối, mắt cá chân hoặc bàn tay, bàn chân, khuỷu tay.

4. Tổn thương thận

Khoảng 25 – 50% bệnh nhân viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch gặp phải biến chứng thận. Đa phần thương tổn thận hình thành trong khoảng 3 tháng từ lúc xuất hiện bệnh. Dấu hiệu phổ biến nhất là đi tiểu ra máu, đi tiểu có protein và trụ hồng cầu.

5. Một số biến chứng hiếm gặp khác

Người bệnh có thể mắc nhồi máu cơ tim, tràn dịch phổi, lồng ruột, xuất huyết phổi, nhồi máu ruột, co giật, suy thận, xoắn thừng tinh, viêm tinh hoàn….

Chẩn đoán phân biệt viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch với các bệnh lý khác

Viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch cần được phân biệt với các bệnh lý: viêm mạch máu nhỏ quá mẫn, viêm màng não mô cầu hoặc viêm màng não do nhiễm trùng huyết, ban xuất huyết giảm tiểu cầu, thấp khớp cấp, viêm nội mạc tim do vi trùng, viêm đa động mạch nút, bệnh Kawasaki, bệnh bạch cầu….

Ngoài ra, viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch cũng rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như: viêm khớp dạng thấp, Lupus ban đỏ hệ thống, bệnh hạt Wegener….

Muốn phân biệt được các bệnh lý trên cần kết hợp các biểu hiện lâm sàng với kĩ thuật siêu âm bụng, siêu âm thành mạch, xét nghiệm máu, sinh thiết da, xét nghiệm nước tiểu.

Khi thăm khám, bệnh nhân viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch cần chú ý đến các biểu hiện xuất huyết (không kèm giảm tiểu cầu), sinh thiết thấy lắng đọng IgA trong thành mạch, làm xét nghiệm máu thấy có biểu hiện: tăng bạch cầu, tăng tiểu cầu, tốc độ lắng hồng cầu tăng. Kết quả phân tích nước tiểu có lẫn máu hoặc protein. Xét nghiệm Guaiac phân có thể phát hiện lẫn máu ẩn hoặc máu tươi.

Ngoài ra, bác sĩ còn có thể tư vấn bạn làm thêm một số xét nghiệm khác như: xét nghiệm cấy máu, sinh thiết da, sinh thiết thận, siêu âm bụng, chụp CT bụng, hoặc chụp đại tràng cản quang tùy vào triệu chứng của bệnh.

Biện pháp chăm sóc bệnh nhân mắc viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch

Bác sĩ chuyên khoa khuyên bệnh nhân nên nghỉ ngơi nhiều, nhất là với trẻ em. Người bệnh nên uống nhiều nước, tăng cường ăn nhiều thực phẩm loãng như cháo, súp để hỗ trợ hệ tiêu hóa.

Ngoài ra, trẻ cũng nên được bổ sung các thực phẩm giàu vitamin từ rau xanh, hoa quả, hạn chế các thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ cay nóng, thức ăn nhanh để cơ thể hồi phục.

Chế độ ăn nhiều vitamin C tốt cho người mắc viêm mao mạch dị ứng 

Điều trị viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch theo Tây y

Hiện nay viêm mao mạch dị ứng chưa có thuốc đặc trị. Các loại thuốc Tây y chỉ được kê đơn khi có các triệu chứng như:

- Đau khớp: thuốc kháng viêm, NSAIDs nhưng cần thận trọng. Không áp dụng cho bệnh nhân có dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa và tổn thương thận.

- Viêm thận: Cân nhắc dùng thuốc Corticosteroids toàn thân hoặc thuốc ức chế miễn dịch như: Cyclophosphamide, Azathioprine hoặc thực hiện tiêm Immunoglobulin. Trường hợp bệnh nặng cần lọc huyết thanh. Liều lượng thuốc bắt buộc phải dùng theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, tuyệt đối không sử dụng bừa bãi.

Chỉ định nhập viện ngay khi có biểu hiện mất nước nặng, đau bụng dữ dội, đau khớp nhiều, đi ngoài ra máu…. Trong quá trình điều trị cần theo dõi chức năng thận hàng ngày để đánh giá các biểu hiện bất thường.

Điều trị bệnh viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch theo Đông y

Đông y cho rằng cơ thể con người là một tổng thể thống nhất. Khi chính khí cơ thể bị tổn thương rất dễ bị ngoại tà xâm nhập dẫn đến máu huyết lưu thông kém, làm ảnh hưởng đến chức năng Gan, Thận, dễ bộc phát qua da gây xuất huyết. Do vậy, tăng cường sức đề kháng là cách tốt nhất để điều trị bệnh hiệu quả.

Y học cổ truyền có rất nhiều bài thuốc kết hợp các thảo dược giúp thanh nhiệt, giải độc, tăng cường chính khí cơ thể, hoạt huyết làm củng cố chức năng Gan, Thận, giúp xua tan các đốm xuất huyết, làm da dẻ hồng hào trở lại.

Trên đây là tổng hợp những thông tin về bệnh viêm mao mạch dị ứng Schonlein – Henoch. Trước khi sử dụng bất kì loại thuốc nào, bệnh nhân đi khám để biết tình trạng bệnh và được bác sĩ tư vấn tốt hơn.